Przestrzeganie higieny jamy ustnej u naszych zwierząt jest bardzo ważne.

Dzięki rozwojowi medycyny weterynaryjnej, poprawie jakości żywienia oraz zwiększonej opieki zapewnianej przez właścicieli zwierząt, nasze psy i koty żyją coraz dłużej. Nikogo już nie dziwi widok np. 12-letniego owczarka niemieckiego, czy 14-letniego kota. Pamiętajmy o tym, że zwierzęta te żyją tak długo dzięki nam - ludziom, w naturze tak stary pies/wilk czy kot nie dał by sobie rady z utrzymaniem się przy życiu, nie zdołałby upolować pożywienia. Między innymi dlatego, że od dawna nie miałby zębów, które zwierzaki żyjące dziko tracą w wyniku polowań, walk o terytorium czy o samicę, gryząc twarde kości itp. Nasze domowe zwierzęta żyją o wiele dłużej od swoich dzikich kuzynów i niestety - powoduje to rozwijanie się chorób wieku starszego również tych stomatologicznych.

Poniżej postaramy się jak najlepiej przedstawić państwu kilka sposobów jak najdłużej zapewniających zdrowy uśmiech pupila, a także wymienimy korzyści związane z aktywnym przestrzeganiem higieny jamy ustnej zwierzęcia.

Zarówno u ludzi jak i u zwierząt brak higieny jamy ustnej prowadzi do rozwoju chorób zębów oraz przyzębia. W przypadku niedostatecznej lub braku higieny jamy ustnej u ludzi mamy głównie do czynienia z rozwojem próchnicy i parodontozy. U naszych czworonożnych przyjaciół następuje szybki rozwój osadu, potem płytki nazębnej i w następstwie  kamienia nazębnego oraz halitozy.
Płytka nazębna nie jest widoczna gołym okiem. Nieusuwana płytka nazębna ulega mineralizacji pod wpływem wapnia obecnego w ślinie, przekształcając się w kamień nazębny - twardy, brązowy osad na powierzchni zębów, którego nie da się usunąć poprzez zwykłe szczotkowanie. Rozwój bakterii prowadzi do zapalenia dziąseł (zaczerwienienie i opuchnięcie), co może być przyczyną utraty apetytu i bolesności podczas gryzienia. Bakterie stopniowo przyczyniają się do zniszczenia tkanek utrzymujących ząb w zębodole. Z jamy ustnej wydobywa się nieprzyjemny zapach spowodowany przez lotne związki siarki produkowane przez bakterie. Z czasem bakterie namnażają się u podstawy korzenia zęba, osiągając kość, w której tkwi ząb. Wówczas zęby chwieją się i znacznie wzrasta ryzyko powstawania ropni. Ropnie powstające w okolicy korzenia zęba mogą powodować u bardzo małych psów nawet złamania żuchwy/szczęki.

Jeśli u zwierzęcia nie ma żadnych objawów choroby przyzębia, wówczas na zębach nie ma osadu, płytki nazębnej ani kamienia nazębnego, a dziąsła są naturalnie różowe.

Do objawów chorób przyzębia, których nie wolno lekceważyć należą:

• narastający, nieprzyjemny oddech (halitoza) – gnilna woń powodowana przez lotne związki siarki uwalniane przez bakterie;
• nadmierne ślinienie – chore zwierzę produkuje większą ilość śliny; czasami widoczne jako przebarwienie włosów na pysku, brodzie, a nawet na łapach, które zwierzak wylizuje;
• trudności w jedzeniu – stan zapalny dziąseł powoduje ich podrażnienie, zęby stają się wrażliwe, a bolesność podczas jedzenia powoduje, iż zwierzę traci apetyt lub stara się jeść jedną stroną pyska;
• zwierzak staje się drażliwy, przestaje pozwalać właścicielowi na dotykanie pyska;
• chudnięcie;

Jeśli zaobserwujecie Państwo u swojego zwierzaka któryś z powyższych objawów - zgłoście się z nim na wizytę u lekarza weterynarii.

Zły stan jamy ustnej przyczynia się do złego ogólnego stanu zdrowia zwierzęcia. U pacjenta z chorobą przyzębia, bardzo często bakterie tworzące płytkę nazębną i kamień nazębny trafiają do układu krążenia. Dzieje się tak dzięki drobnym naczyniom krwionośnym, znajdującym się w dziąsłach. Przy uszkodzeniach dziąseł przez kamień nazębny bakterie roznoszone są po całym organizmie przez układ krążenia, przez co mogą powodować zakażenia różnych narządów, niezależnie od ich odległości od jamy ustnej. Organy, które najczęściej ulegają zakażeniu to: nerki, serce oraz wątroba, ale również płuca i stawy, w których mogą powstawać ropnie.

Aby zapobiec chorobom przyzębia, a co za tym idzie chorobom organów wewnętrznych należy stosować się do kilku zasad dotyczących przestrzegania higieny jamy ustnej u zwierząt:

1. Należy przynajmniej raz dziennie szczotkować zęby zwierzęcia - najlepiej wieczorem
   • pasta do zębów dla psów i kotów Stoma-Żel
   • pasta do zębów dla psów Fresh Breath & Dental
2. Można zamiast past stosować specjalne Czyściki do zębów wysycone jonami srebra
3. Zalecane jest również stosowanie suchych karm dentystycznych takich firm jak Royal Canin, Eukanuba, Hill's.
4. Regularne stosowanie gryzaków stomatologicznych dla psów (Royal Canin, Eukanuba, NutriDent)
5. W zależności od stanu jamy ustnej i dziąseł regularne stosowanie preparatów odkażających i chroniących dziąsła dla psów i kotów - FreshAid czy Vet Aquadent
6. Regularne wizyty kontrolne u lekarza weterynarii

Szczotkowanie zębów zwierzęcia jest najskuteczniejszą metodą walki z płytką nazębną. W przypadku zwierząt cierpiących z powodu schorzeń przyzębia codzienne mycie zębów jest najtańszą metodą pozwalającą zminimalizować rozwój choroby.

Mycie zębów nie należy do zabiegów przyjemnych dla zwierzęcia, dlatego warto jest przyzwyczajać je do tej czynności już od najmłodszych lat. Zaczynamy od mycia zębów mlecznych, co sprawi, że zwierzę zacznie w późniejszym okresie traktować tę czynność rutynowo i znacznie lepiej będzie tolerować mycie zębów stałych.

I.
Wprowadzając szczotkowanie zębów u zwierzęcia należy robić to stopniowo, aby zwierzę zaakceptowało obecność obcego przedmiotu w jamie ustnej. Najlepiej jest zacząć od przecierania zewnętrznej powierzchni zębów palcem owiniętym gazą. W pierwszej fazie gazę należy lekko zmoczyć wodą, owinąć wokół palca, następnie dość szybko i niespecjalnie dokładnie przetrzeć zewnętrzną (policzkową) powierzchnię zębów. Cały zabieg, w fazie przyuczania, powinien trwać nie więcej niż kilka sekund. Należy pamiętać, aby po skończeniu zabiegu pielęgnacyjnego natychmiast nagrodzić psa. Długość „fazy przyuczania” wynosi ok. 7-14 dni.

II.
Kiedy przejdziemy przez „fazę przyuczania” należy wydłużyć czas trwania czyszczenia zębów do kilkudziesięciu sekund.

III.
Kolejnym etapem jest wprowadzenie specjalnej pasty do zębów. UWAGA! DO CZYSZCZENIA ZĘBÓW ZWIERZĘCIA NADAJĄ SIĘ WYŁĄCZNIE PASTY PRZEZNACZONE DLA ZWIERZĄT. ZASTOSOWANIE PASTY LUDZKIEJ MOŻE ZAKOŃCZYĆ SIĘ U ZWIERZĘCIA CIĘŻKIM ZATRUCIEM!  Pastę nanosimy na gazik, wcześniej owinięty wokół palca i czyścimy zewnętrzną powierzchnię zębów – początkowo krótko (kilka sekund). Każdego kolejnego dnia należy wydłużać czas trwania czyszczenia zębów i nagradzać zwierzaka natychmiast po zakończeniu czyszczenia.
Po zakończeniu czyszczenia zębów należy zastosować preparat FreshAid w celu ochrony i regeneracji dziąseł oraz ograniczenia tworzenia płytki nazębnej.

IV.
Kiedy zwierzę oswoi się z czyszczeniem zewnętrznej powierzchni zębów, należy zacząć czyścić również ich wewnętrzną powierzchnię. Dokonuje się tego przy pomocy specjalnie profilowanej szczoteczki, która czyści jednocześnie obie powierzchnie zębów. Pastę należy wycisnąć pomiędzy włosie szczoteczki a następnie szczotkować zęby zwierzęcia.
Po zakończeniu czyszczenia zębów należy zastosować preparat FreshAid w celu ochrony i regeneracji dziąseł oraz ograniczenia tworzenia płytki nazębnej.

V.
Jeżeli na zębach zwierzęcia da się zauważyć kremowy nalot, a dziąsła są zaczerwienione lub jeśli zęby zwierzęcia pokryte są warstwą kamienia nazębnego, a dziąsła są mocno czerwone, czasami również cofnięte, a dodatkowo z jamy ustnej wydziela się przykry zapach, należy wówczas oprócz wieczornego czyszczenia zębów wprowadzić dodatkowo 1-2xdziennie podawanie FreshAid'u na dziąsła (rano i w południe) lub podawanie Vet Aquadent do miski z wodą do picia oraz przyprowadzić zwierzę do lekarza weterynarii w celu ustalenia sposobu leczenia zwierzęcia.

VI.
Twarda, zmineralizowana warstwa kamienia, może być usunięta tylko w znieczuleniu ogólnym. Chroni to zwierzę przed bólem i stresem związanym ze stosowaniem aparatury do ultradźwiękowego usuwania kamienia nazębnego. Przed zabiegiem zwierzak jest badany klinicznie, pobierana jest krew i wykonywane są podstawowe badania morfologii i biochemii krwi. Jeśli potrzeba wykonywane jest badanie EKG i/lub RTG. Wszystkie te badania pozwalają określić stan zdrowia zwierzęcia i ocenić bezpieczeństwo samego znieczulenia i narkozy.
Podczas zabiegu przy pomocy ultradźwięków czyszczony jest każdy ząb, zarówno od strony wewnętrznej jak i zewnętrznej. Zabieg ten jest uzupełniany przez polerowanie, aby wyrównać wszelkie nierówności na powierzchni zębów, które mogą ułatwić namnażanie się bakterii i rozwój płytki nazębnej. W razie konieczności usuwa się chore zęby. Po zabiegu, lekarz weterynarii zaleca właściwą terapię oraz odpowiednią dietę.

Podsumowując – aby Państwa zwierzęta cieszyły się pięknymi zębami, świeżym oddechem i dobrym zdrowiem, należy pamiętać o podstawowych zasadach dbania o higienę jamy ustnej:

• Należy regularnie odwiedzać lekarza weterynarii w celu kontroli stanu jamy ustnej i zębów.
• Należy  przyzwyczajać zwierzę do codziennego mycia zębów od najmłodszych lat, a nawet miesięcy.
• Należy stosować wyłącznie pasty do mycia zębów przeznaczone dla zwierząt.
• Należy nagradzać zwierzę po każdym myciu zębów.
• Należy dbać o higienę jamy ustnej stosując specjalne weterynaryjne diety stomatologiczne, dodatki żywieniowe w postaci gryzaków usuwających osad i opóźniających mineralizację płytki nazębnej, oraz preparaty do ochrony dziąseł.
• Jeżeli lekarz zaleci usunięcie kamienia nazębnego, zabieg należy wykonać jak najszybciej - im dłużej odwleka się termin zabiegu, tym szybciej rozwija się choroba prowadząc do nieodwracalnych zmian, takich jak chwianie i utrata zębów, zapalenia dziąseł, parodontozy – zapalenia dziąseł i kości szczęki i żuchwy, czasem (zwłaszcza u małych ras) może dojść do złamania żuchwy, a czasem (dotyczy wszystkich ras) do przetoki podoczodołowej.

W razie jakichkolwiek wątpliwości należy zwrócić się o poradę do lekarza weterynarii.

Kamila Jednaszewska
starsza asystentka weterynaryjna

Radosław Marczak
lekarz weterynarii
specjalista chorób psów i kotów